Antares, de tweelingbroer van Mars

Broertjes aan de hemel

Antares (Alpha Scorpii)is de hoofdster van het sterrenbeeld Schorpioen, en één van de mooiste sterren aan de hemel. Samen met Spica, Aldebaran en Regulus behoort hij tot de vier helderste sterren aan de ecliptica, de zonnebaan. De naam Antares klinkt een beetje mysterieus, maar is dat eigenlijk helemaal niet. Men heeft de naam overgenomen van de oude Grieken, die deze ster zagen als de tegenhanger van Mars (die bij de Grieken bekend stond als de oorlogsgod Ares). Ant-ares betekent dus ‘tegenstrever of tegenhanger van Mars’.

Men zag in Antares de tegenhanger van Mars omdat beide objecten ongeveer dezelfde kleur (rood) hebben en beide ongeveer een gelijke helderheid vertonen. Het is vreemd dat Mars een planeet is en Antares een ster. Daarom is de gelijkenis alleen van denkbeeldige aard. In werkelijkheid is Antares vele malen groter, heter en massiever dan Mars. Antares is zelfs net zo groot als de hele baan die Mars in een ‘jaar’ rondom de zon beschrijft.

 

Ster van de oorlogsdichter

In antieke culturen speelde Antares een zeer belangrijke rol. Zoals gezegd waren de Grieken reeds op de hoogte van het karakter van deze ster. De Arabieren zagen Antares als de ster van de oorlogsdichter Antar en de Egyptenaren bouwden hun tempels zo dat Antares zijn licht regelmatig kon laten binnen schijnen. De oude Perzen kenden Antares als ‘Satevis’ en zagen hem als een van de vier koninklijke sterren.

 

Kenmerken

Antares bevindt zich ongeveer op 600 lichtjaren van ons zonnestelsel. Dat betekent dat het licht dat ’s avonds bij ons aan de hemel te zien is, zeshonderd jaar geleden van Antares vertrokken is. Kun u het bevatten? Het licht is nu te zien, maar het vertrok al in de Middeleeuwen. In werkelijkheid is Antares 10000 keer zo helder als de zon, maar door de grote afstand zien we slechts een klein lichtje aan de hemel. Qua gewicht is Antares zo’n vijftien á achttien keer zo zwaar als de zon, dat wijst erop dat de dichtheid op Antares een stuk kleiner is dan op de zon. Een ster die zoveel groter is, maar slechts 15 keer zo zwaar, moet veel minder massief zijn dan onze eigen zon. Bij de temperatuur kunnen we ons helemaal geen voorstelling maken, die ligt zo tussen 3000 en 4000 graden Celsius.

Zichtbaarheid

Het schijnt dat Antares elk jaar het best zichtbaar is op 31 mei. Dan staat hij recht tegenover de zon, men noemt dit verschijnsel ‘oppositie’. Echter, de zichtbaarheid hangt natuurlijk volledig af van je eigen positie op de aarde. De mooie Antares is in Nederland niet altijd zichtbaar. Alleen tijdens de warme zomermaanden, wanneer de duisternis pas laat invalt, is Antares goed zichtbaar. Recht op het zuiden meestal. Je moet er echter wel even voor wakker blijven, en een donker plekje opzoeken. Misschien wordt dan zelfs de melkweg in volle pracht zichtbaar, als een lichtende band langs de hemel. We sluiten af met een trieste mededeling. Antares zal namelijk een keer verduisterd worden, wanneer de planeet Venus ervoor langs schuift. Dat is natuurlijk een bijzonder spectaculair verschijnsel. Helaas zal die sensatie pas gaan plaatsvinden op 17 november 2400! Helaas voor ons. Eén troost: het licht dat op die dag verduisterd zal worden, is al onderweg, het vertrok rond 1800.